Jak wybrać odpowiedni repertuar na Świętokrzyski Festiwal Kolęd i Pastorałek?

Udział w Świętokrzyskim Festiwalu Kolęd i Pastorałek to nie tylko okazja do zaprezentowania muzycznego talentu, lecz także piękna forma pielęgnowania chrześcijańskiej tradycji. Aby jednak dobrze przygotować występ, warto dokładnie zrozumieć wymagania repertuarowe, które wynikają z regulaminu Międzynarodowego Festiwalu Kolęd i Pastorałek — partnera naszego festiwalu.

Poniżej przedstawiamy przystępne wyjaśnienie zasad, definicje kolędy i pastorałki, a także przykłady utworów, które są dozwolone, niedozwolone, oraz — co bardzo ważne — dlaczego.

1. Kolęda a pastorałka – czym się różnią?

Kolęda — definicja

Kolęda to utwór religijny, zazwyczaj o charakterze uroczystym lub modlitewnym, który:

  • Opowiada o Bożym Narodzeniu,
  • Odwołuje się bezpośrednio do Ewangelii (Narodzenie Jezusa, pasterze, aniołowie, Mędrcy),
  • Ma wyraźny sakralny charakter,
  • W tradycji polskiej jest śpiewana w liturgii lub w okresie Bożego Narodzenia.

Przykłady tradycyjnych kolęd:

„Wśród nocnej ciszy”, „Bóg się rodzi”, „Dzisiaj w Betlejem”,

„Cicha noc”, „Gdy się Chrystus rodzi”.

Pastorałka — definicja

Pastorałka to utwór o tematyce bożonarodzeniowej, ale bardziej swobodny, często lżejszy w formie. Pastorałki:

  • Nawiązują do narodzin Jezusa,
  • Utrzymują motywy religijne, ale nie muszą być dosłownym opisem wydarzeń ewangelicznych,
  • Często wprowadzają elementy baśniowe, ludowe, pasterskie,
  • Mają rytm, styl i melodię zbliżoną do pieśni ludowych.

Przykłady pastorałek:

„Oj, maluśki”, „Jezus malusieńki”, „A wczoraj z wieczora”,

„Gore gwiazda Jezusowi”, „Pastuszkowie bracia mili”.

2. Wymogi repertuarowe — zasady obowiązujące uczestników festiwalu

Na Świętokrzyskim Festiwalu Kolęd i Pastorałek obowiązuje regulamin MFKiP,

a więc repertuar musi spełniać następujące warunki:

1) Dozwolone są wyłącznie:

  • kolędy,
  • pastorałki,
  • utwory współczesne, jeśli jednoznacznie dotyczą
    Narodzenia Jezusa Chrystusa (a nie tylko klimatu świąt).

2) Niedozwolone są:

  • piosenki zimowe,
  • piosenki o choince, Mikołaju, rodzinnej Wigilii, śniegu itp.,
  • utwory świeckie z klimatem świątecznym, ale bez treści religijnej.

Każdy taki utwór, nawet piękny i popularny, skutkuje dyskwalifikacją.

3. Dodatkowe wymogi dla repertuaru

Soliści i duety:

– prezentują 2 utwory

Zespoły, chóry, schole:

– prezentują 3 utwory

W każdym repertuarze musi znaleźć się:

  • minimum jedna tradycyjna polska kolęda lub pastorałka
    (czyli utwór obecny w polskiej tradycji muzycznej)

Dozwolona jest tylko jedna kolęda zagraniczna

np. „Silent Night”, „O Holy Night”, „The First Noel”.

Chóry:

– muszą wykonać co najmniej jeden utwór a cappella

Akompaniament:

– można wykonywać utwory z podkładem, z zespołem instrumentalnym lub a cappella.

4. Jakie współczesne utwory można wykonywać?

Dopuszczalne są współczesne kolędy i pastorałki o jednoznacznie religijnym charakterze, np.:

  • „Mario, czy już wiesz?”
  • „Kolęda dla Nieobecnych” – dopuszczalna tylko, jeśli wykonawca kładzie nacisk na religijny sens (zależnie od interpretacji jurorów; bywa kontrowersyjna w konkursach — warto rozważyć ostrożnie).
  • „Kolęda dla Jezusa”
  • „Gdy śliczna Panna” — choć tradycyjna, ma wiele współczesnych wykonań
  • „Nie było miejsca dla Ciebie”
  • „W Betlejem dziś wesoła nowina”

Kluczowa zasada:

Tekst utworu musi odnosić się do Narodzenia Jezusa, Betlejem, Świętej Rodziny, aniołów, pasterzy lub tajemnicy Wcielenia.

5. Jakie utwory są całkowicie zakazane?

(nawet jeśli są świąteczne w odbiorze)

1. Piosenki o zimie:

„Z kopyta kulig rwie”

„Pada śnieg”

„Jest taki dzień” – piękna, ale świecka → zakazana

2. Piosenki o Mikołaju:

„Santa Claus Is Coming to Town”

„Ding Dong, spadają dzwonki sań”

3. Piosenki o świątecznym nastroju, ale bez Jezusa:

„Last Christmas” – zakazana

„All I Want for Christmas Is You” – zakazana

„Let It Snow” – zakazana

„Merry Christmas Everyone” – zakazana

„Jingle Bells” – zakazana

„White Christmas” – zakazana

4. Piosenki o Wigilii rodzinnej bez odniesienia religijnego:

„Jest taki dzień” (Czerwone Gitary) – świecka

„Świeć, gwiazdeczko, świeć” — również świecka

„Kto wie czy za rogiem” — świecka

Nawet jeśli utwór jest wzruszający lub „świąteczny”, nie może być wykonany na festiwalu.

6. Dlaczego takie zasady są konieczne?

Ponieważ festiwal:

  • ma charakter religijny,
  • promuje polską tradycję kolędniczą,
  • jest częścią przygotowań do Międzynarodowego Festiwalu Kolęd i Pastorałek,
  • musi zachować liturgiczny i duchowy wymiar kolędowania.

Chodzi o to, aby repertuar:

  • oddawał sens Bożego Narodzenia,
  • zachował chrześcijański przekaz,
  • nie zniekształcał tradycji przez świeckie „piosenki świąteczne”.

7. Praktyczne rady dla katechetów i opiekunów

  • Najpierw wybierz jeden tradycyjny utwór — on jest obowiązkowy.
  • Następnie dobierz jedną lub dwie współczesne kolędy/pastorałki, ale zawsze sprawdź treść!
  • Unikaj piosenek z radia — 90% z nich NIE jest kolędą.
  • Jeśli masz wątpliwość — lepiej zapytaj organizatorów lub pokaż tekst.
  • Pamiętaj o czasie wykonania (10–15 minut).
  • Dobrze przemyśl aranżację, zwłaszcza dla chórów (utwór a cappella obowiązkowy).

Podsumowanie

Repertuar na Świętokrzyski Festiwal Kolęd i Pastorałek musi być religijny, bożonarodzeniowy i zgodny z tradycją kolęd, a jednocześnie może dopuszczać nowoczesne formy, jeżeli zachowują wierność tematyce Wcielenia.

Dzięki temu festiwal pozostaje pięknym świadectwem wiary, kultury i muzycznej tradycji, a równocześnie daje młodym wykonawcom przestrzeń do twórczej interpretacji.

✅ LISTA UTWORÓW DOZWOLONYCH

(zgodnie z regulaminem: kolędy i pastorałki — tradycyjne i współczesne, o treści religijnej)

LISTA NIE JEST ZAMKNIĘTYM ZBIOREM, ALE PRZYKŁADOWĄ LISTA DLA UŁATWIENIA WYBORU

Podział na kategorie:

I. TRADYCYJNE POLSKIE KOLĘDY (dozwolone i mile widziane)

(to grupa obowiązkowa — min. 1 utwór w repertuarze!)

Najbardziej znane

  • „Wśród nocnej ciszy”
  • „Bóg się rodzi”
  • „Dzisiaj w Betlejem”
  • „Gdy się Chrystus rodzi”
  • „Cicha noc” (polska wersja)
  • „Lulajże Jezuniu”
  • „Przybieżeli do Betlejem”
  • „Pójdźmy wszyscy do stajenki”
  • „Anioł pasterzom mówił”
  • „Mędrcy świata, monarchowie”
  • „A to komu Aniołkowie”
  • „Triumfy Króla Niebieskiego”
  • „Z Narodzenia Pana”
  • „Gdy śliczna Panna”
  • „W żłobie leży”

Mniej oczywiste, ale piękne

  • „Hej, hej, lelija”
  • „Witaj, gwiazdo złota”
  • „Bracia, patrzcie jeno”
  • „O gwiazdo betlejemska”
  • „Hej, bracia, czy śpicie?”
  • „Pasterze mili”
  • „Jam jest dudka”
  • „A wczora z wieczora”
  • „A cóż z tą Dzieciną będzie?”
  • „Przystąpmy do szopy”
  • „A niechaj Cię Pan Bóg broni”
  • „Wesołą nowinę”
  • „Pasterzu, bracie miły”
  • „O nocy cicha”

II. POLSKIE PASTORAŁKI TRADYCYJNE (dozwolone)

  • „Oj, maluśki, maluśki”
  • „Gore gwiazda Jezusowi”
  • „Jezus malusieńki”
  • „Oj, dana dana”
  • „Od serca do ucha”
  • „Pastuszkowie bracia mili”
  • „Hej w dzień narodzenia”
  • „A na sianie”
  • „Kolęda łącka”
  • „Nie miały aniołki”
  • „Do szopy, hej pasterze”
  • „Skrzypi wóz”
  • „Zaśpiewam Jezuskowi”
  • „Oj, nie wiem, nie wiem”
  • „Z pastuszkami w szopce”
  • „Hola, hola pasterze z pola”
  • „Spieszcie pastuszkowie”

III. WSPÓŁCZESNE POLSKIE KOLĘDY I PASTORAŁKI (dozwolone, jeśli religijne)

(Najbardziej użyteczna kategoria dla solistów i schol.)

Współczesne powszechnie akceptowane

  • „Mario, czy już wiesz?”
  • „Kolęda dla Jezusa”
  • „Kolęda Maryi”
  • „Kolęda od serca do ucha”
  • „W Betlejem dziś wesoła nowina”
  • „Nie było miejsca dla Ciebie”
  • „Narodził się nam Zbawiciel”
  • „Gloria” (np. wersje TGD, kolędowe)
  • „Jezus malusieńki” — wersje współczesne
  • „Kolęda dla Królowej”
  • „Pójdźmy wszyscy do stajenki” — opracowania autorskie
  • „To właśnie dziś Bóg się narodził”
  • „Tak! On jest Królem”
  • „Kolęda dla pasterzy”
  • „Ziemio, pokłoń się Bogu”

Utwory współczesne chętnie wybierane przez młodzież

  • „Mario, czy Ty wiesz?”
  • „Gdy śliczna Panna” — współczesne aranżacje
  • „Noel” (polskie wersje religijne)
  • „Do Betlejem nocą”
  • „Chwalmy Go! Chwalmy!”
  • „Dzieciąteczko na sianeczku”
  • „Święta Panienka”
  • „Betlejem to my sami”
  • „Z narodzenia Dzieciątka” — aranżacje

Utwory sceniczne, musicalowe o Bożym Narodzeniu

  • „Tryumfy Króla niebieskiego” — opracowania musicalowe
  • „W Betlejem przy drodze”
  • „Maleńka miłość” (R. Rynkowski — dozwolona, bo religijna!)
  • „Kolęda dla Nieobecnych” – zwykle akceptowana, choć interpretacyjnie niejednoznaczna — polecam ostrożność.

IV. UTWORY ZAGRANICZNE (dozwolone: maksymalnie jeden w repertuarze!)

Klasyczne kolędy chrześcijańskie

  • „Silent Night”
  • „O Holy Night”
  • „The First Noel”
  • „Hark! The Herald Angels Sing”
  • „Carol of the Bells” (uwaga – wersje świeckie są zakazane)
  • „What Child Is This?”
  • „Angels We Have Heard on High”
  • „Joy to the World”
  • „God Rest Ye Merry, Gentlemen”
  • „O Come All Ye Faithful”
  • „Mary, Did You Know?” (oryginał ang.)
  • „Away in a Manger”

➡️ W wersjach wyłącznie religijnych.

❌ LISTA UTWORÓW NIEDOZWOLONYCH

(nawet jeśli piękne — są świeckie lub nie odnoszą się do Jezusa)

I. Piosenki zimowe (kategorycznie zakazane)

  • „Pada śnieg”
  • „Zima, zima, zima”
  • „Z kopyta kulig rwie”
  • „Jaka jesteś, zimo biała”
  • „Tylko sleigh ride” / „Sleigh Ride”
  • „Let It Snow”

II. Piosenki o świątecznym nastroju — świeckie

  • „Jest taki dzień” (Czerwone Gitary)
  • „Kto wie, czy za rogiem”
  • „Świeć, gwiazdeczko”
  • „Coraz bliżej święta” (Coca-Cola)
  • „Pójdźmy wszyscy do stołu”
  • „Pastorałka od serca do ucha” — wersja Arki Noego świecka (uwaga)
  • „Na całej połaci śnieg”
  • „Dzień jeden w roku”
  • „To już pora na Wigilię”
  • „Hej kolęda, kolęda” (skoczne wersje świeckie — bez wątku religijnego)
  • „Śnieżynka”

III. Piosenki o Mikołaju — zakazane

  • „Santa Claus Is Coming to Town”
  • „All I Want for Christmas Is You”
  • „Rudolph the Red-Nosed Reindeer”
  • „Feliz Navidad” (świecka, nie o Bożym Narodzeniu)
  • „Ding Dong Merrily on High” — niektóre wersje świeckie

IV. Popularne hity „świąteczne” — zakazane

  • „Last Christmas”
  • „Merry Christmas Everyone”
  • „Jingle Bells”
  • „Rockin’ Around the Christmas Tree”
  • „White Christmas”
  • „Santa Baby”
  • „Underneath the Tree”
  • „Let It Snow”
  • „It’s Beginning to Look a Lot Like Christmas”
  • „Driving Home for Christmas”

➡️ żaden z tych utworów nie mówi o narodzeniu Jezusa — dlatego nie może być wykonany.

V. Piosenki o rodzinie, Wigilii, emocjach — zakazane (nawet jeśli poważne i wzruszające)

  • „Kolęda dla Nieobecnych” — uwaga!
  • Treść nie mówi o narodzinach Jezusa
  • Przez część jury uznawana za świecką
  • Może być zakwalifikowana jako niedozwolona
  • „Opowieść zimowa”
  • „Przekażmy sobie znak pokoju” — utwór religijny, ale nie bożonarodzeniowy
  • „Mizerna cicha” — wersje estradowe bez religijnego sensu (wyjątkowo rzadkie)

© 2022 Świętokrzyski Festiwal Kolęd i Pastorałek. Hosting: ITKreatywni.pl